Sự thật chất béo với trẻ em

Chất béo là một chất dinh dưỡng đa lượng vô cùng cần thiết với trẻ em. Nhưng xoay quanh chất dinh dưỡng này, chúng ta vẫn có một số nhầm lẫn.

Ảnh minh họa

Ăn nhiều cũng chẳng sao
Nhầm lẫn: trẻ em là đối tượng đang lớn. Nhu cầu dinh dưỡng của các em rất lớn nhằm cung cấp những vật liệu nền tảng cho kiến trúc cơ thể. Vì thế, nhu cầu mọi chất nói chung và nhu cầu chất béo nói riêng đều tăng. Cho nên, nếu ăn nhiều chất béo thực cũng chẳng sao.
Sự thực: sự hiểu nhầm trên lại hoàn toàn không đúng chút nào. Bất cứ thứ gì nằm trong chế độ dinh dưỡng đều có giới hạn nhất định. Vượt quá giới hạn này đều bước sang ngưỡng cửa thừa và lạm dụng. Chất béo cũng vậy.
Mặc dù trẻ em là đối tượng đang lớn và đang cần rất nhiều dinh dưỡng. Chất béo lại là 1 trong 2 chất tham gia vào cấu trúc cơ thể. Song điều đó không có nghĩa là dùng chất béo vô hạn.
Vai trò chất béo với trẻ em là kiến tạo màng tế bào, màng các bào quan, xây dựng lên các hoóc-môn steroid như hoóc-môn hướng dục, tham gia cấu tạo nên phần lớn cấu trúc của hệ thần kinh. Đây cũng là chất tạo nên sự mỡ màng, mũm mĩm và đáng yêu của tuổi trẻ. Vì thế chất béo rất quan trọng.
Nhưng dù thế, lượng của chúng cũng có giới hạn. Nhìn chung, lượng của chất béo cho trẻ em nói chung không nên vượt quá 30% khẩu phần dinh dưỡng. Với trẻ dưới 6 tháng tuổi thì hàm lượng chất béo nên là 40%. Với trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi, hàm lượng chất béo chỉ nên là 30%. Bắt đầu ở các độ tuổi đi học, chỉ nên là 25%. Từ độ tuổi tiếp theo đến trưởng thành (12 - 18 tuổi), hàm lượng chất béo chỉ nên dừng ở 20%.
Nếu cứ cố tình cho trẻ ăn nhiều chất béo, hậu quả trước mắt đương nhiên là béo phì. Mà sự hệ lụy sâu sa trong tương lai là bé sẽ phải gánh một nguy cơ rối loạn chuyển hóa rất cao: tăng huyết áp vô căn, đái tháo đường týp 2 và các bệnh tự miễn. Vì thế, cho trẻ ăn đủ chất béo, không ăn thừa và cũng không ăn thiếu.
Chỉ ăn thuần chất béo thực vật
Nhầm lẫn: người ta vẫn bảo chất béo động vật không có lợi bằng chất béo thực vật. Vì chất béo động vật chứa nhiều nguy cơ gây bệnh. Vậy bỏ luôn chất béo động vật có được không? Điều này là tốt hay không tốt?
Sự thực: đúng là chất béo động vật ẩn chứa tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe với chúng ta. Đó là bởi vì chất béo động vật chứa rất nhiều acid béo no. Trong 100 mỡ lợn có chừng 40g acid béo no, còn lại là 55g acid béo không no. Bên cạnh đó, mỡ động vật lại có nhiều cholesterol, trong 100g có khoảng 95mg cholesterol. Đây là các thành phần dễ bám vào thành mạch và làm xơ vữa động mạch, không có lợi. Thêm vào đó, mỡ động vật thường có mùi vị thơm ngon và độ ngậy khi chế biến. Vì thế, dễ tạo cảm giác thèm ăn và ăn nhiều hơn mức cho phép.

Nhưng đó không phải là tất cả với chất béo động vật. Đứng về mặt chuyển hóa, chuyển hóa acid béo no là đơn giản hơn acid béo chưa no. Acid béo no còn là thành phần tham gia chủ yếu vào cấu tạo màng tế bào. Có tới trên 50% chất béo ở màng tế bào là acid béo no. Acid béo no mạch dài có tác dụng tăng cường hấp thụ canxi, acid béo no mạch ngắn có khả năng kháng lại vi khuẩn sinh sản. Vì thế, acidt béo no cũng không hoàn toàn là đồ bỏ đi với trẻ em.
Vì vậy, một thực đơn chuẩn sẽ bao gồm cả chất béo động vật và chất béo thực vật. Chất béo động vật thường đi kèm trong thịt. Vì thế, chế độ ăn của trẻ cần có dầu ăn nhưng nhớ phải kèm cả thịt hàng ngày thì mới thực sự đủ và cân bằng. Một tuần bạn nên chế biến thực phẩm với mỡ động vật chừng 2 bữa là đủ. Tỉ lệ mỡ động vật và dầu thực vật nên là 3/7 trong đó nếu mỡ động vật là 3 phần thì dầu thực vật sẽ là 7 phần.
Ăn toàn omega
Nhầm lẫn: bạn đã nghe thấy thông tin ca ngợi các acid béo chưa no omega rất nhiều. Omega 3 và 6 là những chất không những chỉ cung cấp năng lượng mà còn có tác dụng bảo vệ sức khỏe.
Vậy chỉ ăn toàn omega có được không? Có hệ lụy gì không?
Sự thật: omega 3 và omega 6 là hai acid béo cần thiết với cơ thể. Cần thiết có nghĩa là cơ thể không tự tổng hợp được và phải đưa từ ngoài vào thông qua con đường thực phẩm.
Omega 3, vẫn được biết đến với một loại thông dụng là DHA, là acid béo có rất nhiều trên não bộ, vì thế acid này vốn được coi là acid béo của thần kinh, giúp não bộ bình thường hóa về mặt chức năng. Nhất là khả năng trí nhớ và nhận thức. Nó còn có công dụng bảo vệ sức khỏe, hạ thấp cholesterol, làm tăng hàm lượng các lipoprotein tỉ trọng cao, sáng mắt và giúp hỗ trợ điều trị một số bệnh
Omega 6 có tác dụng duy trì chức năng bình thường của não bộ, giúp thai nhi phát triển bình thường đồng thời giúp hệ da, lông, tóc, móng của trẻ em được phát triển tốt. Omega 6 còn có tác dụng tham gia vào điều hòa chuyển hóa và cải thiện triệu chứng của một số bệnh như tăng động giảm chú ý ở trẻ em.
Nhưng nếu ăn thuần omega 3 thì không tốt. Ở chỗ acid béo này có tác dụng phụ là làm giảm khả năng đông máu của cơ thể. Nếu bạn lại chỉ cho bé ăn thuần omega 6 thì cũng không có lợi. Vì nó làm vừa làm giảm khả năng đông máu của cơ thể lại có thể gây ra phản ứng viêm mạn tính không có lợi. Đó là chưa kể tới tác dụng phụ làm thiếu hụt nguyên liệu cấu tạo tế bào và nguyên liệu cho chức năng sinh sản.
Hàm lượng omega 3, loại DHA chỉ nên là dưới 120mg/ngày. Hàm lượng omega 6 chỉ nên dưới 250mg/ngày.
Đánh đồng chất béo thực vật
Nhầm lẫn: đã là chất béo thực vật thì loại nào cũng tốt và cho trẻ ăn loại nào cũng như loại nào. Không có sự khác biệt quá lớn giữa chúng?
Sự thật: điều này là hết sức sai lầm. Mỗi một loại hạt chứa dầu có tên khác nhau, nên đương nhiên chúng sẽ có thành phần dầu khác nhau.
Các loại dầu thực vật sẽ khác nhau ở chỗ: thành phần acid béo no, thành phần acid béo không no, thành phần các vitamin quan trọng đi kèm.
Có loại dầu thực vật rất giàu acid béo chưa no như dầu mè, dầu ngô, dầu oliu có khoảng trên 80% là acid béo chưa no (rất giàu acid béo chưa no), 12 - 15% là acid béo no; dầu lạc có khoảng 75% là acid béo chưa no, 16 - 17% là acid béo no; dầu đậu nành có khoảng 70% là acid béo chưa no, 15% là acid béo no; dầu dừa thì có tận 85% là acid béo no (nghịch đảo) và chỉ khoảng 8% là acid béo no.
Chúng cũng khác nhau về vitamin đi kèm. Vitamin K rất phong phú ở dầu đậu nành, dầu oliu và dầu mè, trong khi đó vitamin E lại có rất nhiều trong dầu ngô và dầu lạc.
Vì thế, khi chọn dầu cho trẻ em, bạn nên chọn loại dầu nào có hàm lượng tương đối acid béo chưa no, nhiều vitamin E và có bổ sung vitamin A, D và canxi. Ví dụ dầu oliu, dầu lạc, dầu đậu nành là rất tốt.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại dành riêng cho lứa tuổi này với công thức phối hợp có lợi cho trẻ em. Chúng được đóng chai nhỏ và thường đi kèm các chữ như: “trẻ em”, kid, child, baby...

Tác giả bài viết: BS. NGUYỄN NAM PHONG
Nguồn tin: suckhoedoisong.vn